1961 yılında Vogue editörü Joan Didion “Özsaygının Gücü ve Kaynağı” makalesinde özsaygısı yitip gitmiş bir insanın yaşamasını, kişinin köşesine çekilip günahları, başarısızlıkları, pişmanlıkları ve boşa geçen zamanı sayarak kalbi kırılmış bir şekilde çaresizce beklemesi olarak tanımlamıştı. O zamandan bu yana özsaygının tanımı sürekli gelişse de aslı hep aynı kaldı: kişinin içe çekilmesi, çaresizlik hissi ve kurbanlık psikolojisi… Bu yazımıda özsaygı nedir , özsaygı nasıl kazanılır , özsaygı eksikliği belirtileri ve özsaygı geliştirme yolları nelerdir irdeledik.
Özsaygı Nedir ?
İnsanın kendisine duyduğu saygı olarak tanımlanan özsaygı, insanın yaşamında başarının ve mutluluğun da anahtarıdır. Hatalar yaptıkça, başarısızlığa uğradıkça kendimizi sorgulamaya ve başarılı insanlarla kendimizi kıyaslamaya başlarız. Diğer insanlarla kendimizi kıyasladıkça özsaygımızı kaybederiz. Özsaygımız hayat boyu çeşitli nedenlerle hasar gördükçe kişiliğimiz de hasar görmeye başlar. Özsaygımız aslında bu yaşamda kim olduğumuzdur. Bize güven ve cesaret veren özelliklerimizin ve zayıflıklarımızın toplamıdır.
Hayatta karşılaştığımız reddedilmeler ve kendimizi çaresiz hissettiren deneyimler özsaygımıza zarar verir. Özsaygı düşüklüğü ilişkilerimizi ve hayatta doğru kararlar verebilme yetimizi olumsuz şekilde etkiler. Kendimize olan saygımız azaldığında kendimizi kurban gibi hissederiz. İçimize çekilme, toplumdan kaçıp uzaklaşma isteği duyarız. Kendimizden, çevremizden ve toplumdan kendimizi saklama isteği duyarız. Bazen de düşük özsaygımız bizde öfke duygusunu harekete geçirir. Hayata, diğer insanlara, hatta kadere kızarız. Sanki tüm dünya bize karşıymış gibi etrafımıza kaleler kurup kendimizi yel değirmenlerine karşı savunuruz.
Özsaygı Nasıl Kazanılır ?
Düşük özsaygının belli başlı belirtileri vardır. Bunlar suçluluk duygusu, acizlik duygusu, değersiz hissetme, depresyon, yalnızlık duygusu, kendini kötü bir insanmış gibi görme, utangaçlık, başkalarına bağımlı olma, korku, başkalarının düşüncelerini kendi düşüncelerinden önemli görmektir. Özsaygımızı geliştirmenin de belli başlı yolları vardır. Bu konuda yapılan çalışmalara göre özsaygıyı geliştirmenin yolları, düşük özsaygının yarattığı sonuçları tersine çevirmekle mümkün olmaktadır.
1) Sen iyi bir insansın!
Bu önerme, özsaygının geliştirilmesinde en etkili yollardan biridir. Her gün ayna karşısında kendinize gözlerinizin içine bakarak “Sen iyi bir insansın!” cümlesini söyleyin. İnanmasanız da ve bu size aptalca gelse bile yapın bunu. 2015 yılında depresyon tedavisi gören ve özsaygısı oldukça düşük 2,400 ergenlik çağında olan gençler üzerinde denenmiş olan bu çalışma sonucunda, bu gençlerde özsaygının yükseldiği, depresyon ve kaygının ise kısa zamanda oldukça gerilediği görülmüştür.
“Sen iyi bir insansın!” önermesi kendinize göre uygun önermelere de dönüştürülebilir. Özsaygı düşüklüğünü hayatınızın hangi alanında hissediyorsanız bu önermeyi o alana uyarlayabilirsiniz. Örneğin bir anne iseniz her gün aynada kendinize “Sen iyi bir annesin!” diyebilirsiniz.
2) Başkalarından onay beklemeyin!
Didion’a göre diğer insanların düşüncelerimizi veya davranışlarımızı onaylaması özsaygımızı yükseltmiyor. İnsanın kendini değerli hissetmesi ya da özdeğer, sanılanın aksine, diğer insanların bizi onaylamasından bağımsız bir his. Günümüzde ise sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte insanlarda daha sık özsaygı kaybı görülüyor. 2014 yılında Houston Üniversitesinde yapılan bir çalışmanın sonuçlarına göre Facebook’ta çok zaman geçiren insanlarda daha fazla depresyon belirtileri saptanmış. Aslında bunun nedeni çok açık: Sosyal kıyaslama alanına dönüşen Facebook gibi sosyal platformlar özsaygı düşüklüğüne neden oluyor. “Kimler nerelere tatile gitmiş?” veya “ Kimlerin çocukları başarılı olmuş?” gibi kıyaslamalar kendi değerimizden ziyade imkânsızlıklarımıza odaklanmamızı sağlayarak depresyona yol açıyor.
3) En iyi özelliklerinizi belirleyin!
Diğer insanlarla kendimizi kıyaslamamak da aslında özsaygımızı geliştirmemizi tam olarak sağlamıyor. Bunun yanında, kendi değerimizi ortaya çıkaran, bizi biz yapan iyi özelliklerimizi belirlemek, özsaygının geliştirilmesinde en önemli adımlardan biri. İnsan, gerçek değerini oluşturan niteliklerini ortaya çıkardıkça özsaygısı da gelişiyor. Özsaygı, insan sadece kendi değerlerine ve niteliklerine uygun bir hayat yaşamaya başladığında güçleniyor.
Kişisel Gelişim Eğitimlerimiz ile ilgili bilgi almak ister misiniz ?
